در قوانین و مقرارات بیمهای برای فعالیت اصولی، اساسی مشخص شده است که رعایت آنها برای هر یک از فعالان صنعت بیمه ضروری است. اگر فعالیتهای بیمهای خارج از این اصول انجام شوند باعث عدم اعتبار فعالیت میشود.
در این مقاله میخواهیم یکی از مهمترین اصلها از اصول هشتگانه بیمه یعنی اصل مشارکت را باهم بررسی کنیم و یاد بگیریم.
اصل مشارکت چیست؟
دلیل وجود بیمه جبران ریسک و خسارت احتمالی است که باعث میشود فرد دچار ضرر شود، و باید به گونهای باشد که فرد از ان سودی نبرد و صرفا به قبلا از وقوع حادثه برگردد.
اصل مشارکت یعنی صرفا برای یک موضوع بیمه میتوان به اندازه سرمایه آن بیمهنامه خریداری کرد. یعنی تعدد بیمهها باید به اندازهای باشد که فرد در زمان خسارت بیشتر از زیان وارده خسارتی دریافت نکند. در حقوق ایران، اصل مشارکت در ماده ۳۰ قانون بیمه و همچنین در اصول هشتگانه بیمه مورد تأکید قرار گرفته است. این اصل بهویژه در بیمههای اموال و مسئولیت کاربرد دارد و هدف اصلی آن جلوگیری از سوءاستفاده و تقلب در صنعت بیمه است.
شرایط تحقق اصل مشارکت
برای وقوع این اصل باید شرایطی وجود داشته باشد که شامل موارد زیر میشود:
- یکسان بودن موضوع بیمه و خطر: برای مثال برای یک مکان مشخص نمیتوان چندین بیمه نامه اتشسوزی خرید، چون موضوع، ریسک و خطر یکسان است.
- یکسان بودن ذینفع و فرد منتفع: اگر برای یک مکان افراد مختلفی با جایگاه های متفاوت بیمهنامه خریداری کنند مشکلی ایجاد نمیشود.
- مبلغ بیمه نباید از ارزش واقعی مورد بیمه بیشتر باشد.
آثار و پیامدهای اصل مشارکت
این اصل از جهاتی به بیمهگران کمک میکند تا ریسک را بین خودشان تقسیم کنند، همچنین باعث میشود تا بتوانند از بروز تقلب و سوءاستفاده جلوگیری کنند.
اصل مشارکت در زمان خسارت
زمانی که به یک موضوع بیمهای، با یک ذینفع، خطری مشخص و در زمانی یکسان خسارتی وارد شود و فرد چندین بیمه نامه داشته باشد یک مسئله مهم به وجود میاید، خسارت را چه کسی باید پرداخت کند؟
پاسخ این پرسش و مسائل مربوط به این اصل از پر بحثترین مسائل حقوق بیمه است، در مواقعی که وارد مراحل قضائی شود معمولا از اراء وحدت رویه استفاده میشود.
اما اگر به طور کلی بخواهیم بگوییم، در زمان وقوع خسارت بیمهگذار باید تمام مراحل اعلام خسارت را به تمام بیمهگران اعلام کند و هر یک از بیمه گران به اندازهی تعهدی که دارند خسارت را پرداخت میکنند.
نکات تکمیلی اصل مشارکت
در بیمههایی مانند عمر و درمان و… که اصل غرامت در آنها زیاد معنا ندارد همه چیز توافقی است، چون آسیبهایی که به انسان وارد میشود قیمت ندارند.
در این موقعیت تعدد بیمهای محدودیتی ندارد چون در هر حال باعث سود ذینفع نمیشود.
سخن پایانی
همانطور که خواندیم اصل مشارکت یا اصل تعدد بیمهای یک اصل مهم و کنترلگر در فرایند بیمهگری است و رعایت آن برای چه بیمهگر و چه بیمهگذار ضروری است.