مدیریت ریسک و داشتن بیمه تخصصی مانند بیمه انرژی از الزامات این صنعت کاری محسوب میشود. اما بیمه انرژی چیست و چه انواعی دارد؟ چه ریسکهایی را تحت پوشش قرار میدهد؟ چه کسانی نیاز به بیمه انرژی خواهند داشت؟ در ادامه، به این پرسشها به صورت کامل پاسخ خواهیم داد.
آشنایی با مفهوم بیمه انرژی
بیمه انرژی مجموعهای است از پوششهای تخصصی بیمهای، که برای محافظت از داراییها، تجهیزات، کارکنان و مسئولیتهای حقوقی شرکتهای فعال در حوزه صنعت انرژی طراحی شده است. اکثر اوقات، پروژهها و تاسیسات مربوط به نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاهها، خطوط لوله، سکوهای دریایی و نیروگاههای تولید انرژی (اعم از حرارتی، بادی، خورشیدی و آبی) در بیمه انرژی تحت پوشش قرار میگیرند.
تمرکز اصلی این بیمه بر دو حوزه مهم است که عبارتند از:
- تاسیسات بالادستی (Upstream)
- تاسیسات پاییندستی (Downstream)
در ادامه مقاله به شرح بیشتر این دو حوزه خواهیم پرداخت. در واقع این بیمهنامه ریسکهای رایج در صنعت انرژی مانند آتشسوزی، انفجار و بلایای طبیعی را با ریسکهای منحصر به فرد این صنعت مانند کنترل چاه (Well Control)، خطرات ژئوفیزیکی زیر دریا و خرابی ماشینآلات ترکیب میکند. علت ترکیبی بودن بیمه انرژی از چندین بیمه مختلف نیز همین پیچیدگی و گستردگی پروژههای انرژی است تا از تحت پوشش قرار گرفتن تمامی ریسکها اطمینان حاصل شود.
انواع بیمه انرژی؛ تاسیسات بالادستی (Upstream) و پاییندستی (Downstream)
بیمه انرژی را میتوان به طور کلی براساس محل و نوع فعالیتها به دو دسته اصلی تقسیم کرد. برای تعیین دقیق نوع ریسک و پوششهای مورد نیاز، اطلاع داشتن از تفاوت این دو دسته مهم است.
دسته اول: بیمه انرژی تاسیسات بالادستی (Upstream)
بیمه انرژی بخش بالادستی شامل فعالیتهای مرتبط با استخراج، اکتشاف، حفاری و پالایش نفت، گاز و پتروشیمی میشود. این فعالیتها که شامل حفاری، ساخت سکوهای دریایی و تاسیسات سرچاهی هستند، معمولا در مناطق دور از ساحل (Offshore) یا خشکی (Onshore) با ریسکهای بسیار بالا انجام میشوند. برای آشنایی بهتر با بیمههای تاسیسات بالادستی، جدول زیر را مشاهده کنید.
زیرمجموعه | توضیحات پوشش | خطرات کلیدی |
بیمه حفاری (ساحلی و فراساحلی) | پوشش ریسکهای ساخت و نصب دکلها، تجهیزات حفاری، و هزینههای حفاری تا اتمام کار | انفجار یا آتشسوزی چاه، غرق شدن دکلها، خطرات دریایی، خطرات ساخت و نصب |
بیمه تاسیسات سرچاهی | پوشش آسیبهای فیزیکی به سکوها، جکتها، و تجهیزات فرآوری اولیه نفت و گاز | طوفان، برخورد شناور، زلزله، خرابی ماشینآلات تولید |
بیمه کنترل چاه | پوشش هزینههای مهار چاه در حال فوران و هزینههای حفاری چاه جایگزین | عدم کنترل فشار سیالات مخزن |
دسته دوم: بیمه انرژی تاسیسات پایین دستی (Downstream)
بیمه انرژی بخش پایین دستی شامل فعالیتهای مرتبط با فرآوری، تصفیه، ذخیرهسازی و توزیع محصولات انرژی است. این بخش شامل پالایشگاههای نفت و گاز، پتروشیمیها، نیروگاهها، و خطوط لوله انتقال میشود که معمولا حجم سرمایه و ارزش داراییهای بالایی دارند.
خطرات کلیدی | توضیحات پوشش | زیرمجموعه |
آتشسوزی، انفجار، خرابی بویلرها و توربینها، نشت مواد خطرناک | پوشش خسارات فیزیکی وارده به واحدهای فرآوری، تجهیزات، مخازن و سیستمهای خنککننده | بیمه پالایشگاه و پتروشیمی |
زلزله، رانش زمین، برخورد ماشینآلات، خرابکاری | پوشش خسارات وارده به خطوط لوله انتقال نفت، گاز و فرآوردهها در خشکی و دریا | بیمه خطوط لوله |
نقص فنی، اتصال کوتاه، از کار افتادگی ناگهانی | پوشش تجهیزات نیروگاهی (توربینها، ژنراتورها) در برابر حوادث و خرابی ماشینآلات | بیمه نیروگاهها |
انواع بیمههای نفت و انرژی در بخش ساحلی و فراساحلی
به دلیل اهمیتی که صنایع نفت، گاز، انرژی و پتروشیمی در اقتصاد ایران دارند، در این بخش از مقاله به شرح کامل بیمه انرژی در این صنایع خواهیم پرداخت. انواع بیمههای نفت و انرژی شامل دو بخش ساحلی (onshore) و فراساحلی (offshore) میشوند.
پوششهای بیمهنامههای بخش ساحلی (onshore) عبارتند از:
- پوششهایی برای ساخت و نصب تاسیسات نفت، گاز و پتروشیمی
- پوششهای مربوط به اکتشاف و استخراج نفت و گاز؛ شامل چاهها، تاسیسات، عملیات و دستگاههای حفاری
- پوشش مخازن نفت
- پوشش تاسیسات پتروشیمی در حال بهرهبرداری
- پوششهایی برای کارخانههای تولید روغن موتور
- پوششهای مربوط به توسعه پالایشگاهها
- پوشش همه خطوط لوله در خشکی
پوششهای بیمهنامههای بخش فراساحلی (offshore) عبارتند از:
- عملیاتهای مربوط به اکتشاف و استخراج نفت و گاز؛ شامل چاهها، تاسیسات، عملیات و دستگاههای حفاری دریایی
- ساخت سکوهای حفاری دریایی
- بازسازی سکوهای حفاری دریایی
- سکوهای حفاری دریایی در حال بهرهبرداری
- بارگذاری جکتها، دکها (Deck) روی شناورها (Barge)
- حمل و استقرار جکتها و دکها در محل نصب در دریا جهت ساخت سکوهای حفاری دریایی
- لولهگذاری در دریا
- خطوط لوله در حال بهرهبرداری در دریا
- و تمامی مواردی که مربوط به عملیات اکتشاف و استخراج نفت و گاز میشوند.
چه کسانی به بیمه انرژی نیاز دارند؟
- شرکتهای نفت، گاز و پتروشیمی
- پیمانکاران EPC
- شرکتهای حفاری خشکی و دریایی
- شرکتهای بهرهبرداری و تعمیرات
- شرکتهای انتقال انرژی و خطوط لوله
- نیروگاههای تولید برق
- شرکتهای خدمات دریایی
- و …
مزایای بیمه انرژی برای شرکتها
- حفاظت از سرمایهگذاریهای بسیار بزرگ
- افزایش اعتبار شرکت در قراردادهای بینالمللی
- مدیریت ریسک حرفهای در پروژهها
- اطمینان خاطر سرمایهگذاران و سهامداران
- کاهش تبعات مالی ناشی از حوادث بزرگ
- تضمین تداوم تولید و بهرهبرداری
- جلوگیری از هزینههای هنگفت در اثر آسیبهای ناگهانی به ماشینآلات مهم پروژه (کمپرسورها، توربینها، ژنراتورها، پمپهای صنعتی و …)
- کمک به از بین بردن آلودگیهای محیط زیستی حاصل از پروژههای انرژی