طبق آمار رسمی هنوز میلیونها وسیله نقلیه بدون بیمه شخص ثالث در خیابانها تردد میکنند و مالکانشان از عواقب واقعی این کار خبر ندارند. در ادامه، پیامدهای نداشتن بیمه در تصادف را بر اساس قانون و آمار بهروز مرور میکنیم.
مقایسه هزینههای داشتن بیمه و نداشتن بیمه در تصادف
برای اینکه بهتر ببینیم نداشتن بیمه چه معنایی دارد، کافی است حق بیمه سالانه را با دیه و هزینههای یک تصادف جدی در سال ۱۴۰۴ مقایسه کنیم.
جدول مقایسه چند سناریوی رایج
بر اساس نرخ رسمی بیمه شخص ثالث ۱۴۰۴ و مبلغ دیه، میتوان چند سناریوی ساده را مقایسه کرد. برای خودروی سواری معمولی (۴ سیلندر)، حق بیمه شخص ثالث سال ۱۴۰۴ بدون تخفیف در بازه حدود ۶.۶ تا ۷.۸ میلیون تومان است و حداقل تا حداکثر تعهد مالی از ۵۳ میلیون تا حدود ۱ میلیارد و ۶۶ میلیون تومان تعیین شده است. در جدول زیر، چند وضعیت را کنار هم میبینید:
برای خرید بیمه شخص ثالث میتوانید از کد تخفیف 9 درصدی thbm استفاده کنید. برای خرید، روی لینک زیر کلیک کنید.
وضعیت | توضیح سناریو | هزینه تقریبی برای راننده با بیمه معتبر | هزینه تقریبی برای راننده بدون بیمه |
فوت یک نفر در تصادف | راننده مقصر یک عابر یا سرنشین را دچار فوت میکند | شرکت بیمه تا سقف دیه کامل ۱۴۰۴ (۱.۶ میلیارد تومان در ماههای عادی) دیه را میپردازد؛ سهم راننده معمولا صفر یا فقط هزینههای جانبی اداری است. | راننده بدهکار دیه کامل است؛ ۱.۶ تا ۲.۱۳۳ میلیارد تومان بسته به ماه حادثه، که باید نقدی یا قسطی در حداکثر ۲۰ سال بپردازد. |
جراحات سنگین (مثلا شکستگیهای متعدد) | آسیب شدید به یک نفر با دیه فرضی حدود ۳۰٪ دیه کامل | بیمه شخص ثالث و پوشش حوادث راننده، حدود ۳۰٪ دیه را پرداخت میکند؛ یعنی نزدیک ۴۸۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴. | راننده شخصا باید همین حدود مبلغ را بپردازد؛ در صورت ناتوانی، صندوق ابتدا دیه را به زیاندیده میدهد و بعد همان مبلغ را به صورت اقساط از راننده میگیرد. |
خسارت مالی به خودروی گرانقیمت مقابل | تصادف با خودرویی با خسارت بدنه مثلا ۱۵۰ میلیون تومان | اگر سقف تعهد مالی را حداقل ۵۳ میلیون نگرفته باشید و آن را بالا برده باشید (مثلا چند صد میلیون تا بیش از یک میلیارد)، شرکت بیمه تا سقف تعهد مالی خسارت را میدهد و سهم شما بسیار کمتر میشود. | تمام هزینه تعمیر یا ارزش کاهشیافته خودروی مقابل را خودتان پرداخت میکنید؛ در صورت شکایت، امکان توقیف اموال و خودرو وجود دارد. |
اگر میخواهید با حداقل هزینه، ریسک این اتفاقها را مدیریت کنید، میتوانید در بیمه بازار، قیمت و تعهد شرکتهای مختلف را مقایسه کنید، بهصورت آنلاین بیمه خود را خریداری کنید، استعلام بیمه شخص ثالث خود را مشاهده کنید و مطمئن شوید حتی یک روز بدون پوشش رانندگی نمیکنید.
عواقب نداشتن بیمه شخص ثالث در تصادف
طبق گفته مدیر صندوق تامین خسارتهای بدنی، حدود ۱۰ میلیون موتورسیکلت و ۲ میلیون خودرو در کشور هنوز بیمه شخص ثالث ندارند، یعنی میلیونها راننده در معرض این ریسک هستند.
اجباری بودن بیمه شخص ثالث و پیامدهای قانونی
قانون «بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه» مصوب ۱۳۹۵، داشتن بیمه شخص ثالث را برای تمام وسایل نقلیه موتوری زمینی الزامی کرده است. بر اساس این قانون، تردد با خودروی فاقد بیمهنامه معتبر ممنوع است و پلیس راهور میتواند خودرو را جریمه و توقیف کند.
علاوه بر جریمه پلیس، برای هر روزی که بیمه شخص ثالث تمدید نشده باشد، جریمه دیرکرد هم محاسبه میشود. طبق نرخنامه رسمی سال ۱۴۰۴، برای یک خودروی سواری کمتر از ۴ سیلندر، جریمه دیرکرد روزانه حدود ۱۵ هزار تومان است و این جریمه حداکثر برای یک سال محاسبه میشود. این مبالغ جدا از خود حق بیمه سالانه است و هنگام خرید یا تمدید بیمه باید پرداخت شوند.
در کنار اینها، طبق توضیح صندوق تامین خسارتهای بدنی، یکی از منابع مالی صندوق، «جریمه نداشتن بیمهنامه» است که معادل حداکثر یک سال حق بیمه از دارندگان وسایل فاقد بیمه دریافت میشود. این یعنی اگر سالها بدون بیمه رانندگی کرده باشید، هنگام اقدام برای بیمه یا در جریان رسیدگی به پرونده تصادف، ممکن است با یک جریمه سنگین روبهرو شوید.
مسئولیت جانی و دیه بدون بیمه شخص ثالث
بخش اصلی ریسک نداشتن بیمه شخص ثالث، مسئولیت جانی و پرداخت دیه است. قوه قضائیه برای سال ۱۴۰۴، دیه کامل انسان را در ماههای عادی ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در ماههای حرام ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان اعلام کرده است. این رقم، حد بالای تعهد بیمهگر در حوادث منجر به فوت است و پایه محاسبه دیه جراحات و نقص عضو هم بر همین اساس تعیین میشود.
اگر هیچ بیمهنامه معتبری نداشته باشید، در این حالت:
۱. صندوق تأمین خسارتهای بدنی، خسارتهای بدنی را تا سقف دیه کامل در ماههای حرام پرداخت میکند.
۲. بعد از پرداخت، صندوق طبق قانون، مبلغ را از راننده مقصر پس میگیرد؛ معمولا در قالب اقساط بدون بهره حداکثر تا ۲۰ سال. در صورت عدم پرداخت اقساط، صندوق میتواند از طریق اجرای احکام، اموال و حسابهای شخص را توقیف کند.
تغییر وضعیت حبس و پیامدهای مالی بلندمدت
در گذشته، ناتوانی از پرداخت دیه در تصادفات، بسیاری از رانندگان را روانه زندان میکرد. با اصلاح قانون و نقش پررنگتر صندوق تأمین خسارتهای بدنی، رویه به سمت قسطبندی و کاهش حبس رفته است.
البته راننده مقصر، همچنان بدهکار دیه است و اقساط چندصد میلیونی در طول سالها میتواند باعث توقیف حقوق، توقیف خودرو یا سایر اموال و محدودیتهای جدی مالی شود.
عواقب نداشتن بیمه بدنه در تصادف
پرداخت کامل هزینه تعمیر خودروی مقصر
بیمه بدنه معمولا پوششهایی مثل برخورد با اجسام ثابت و متحرک، واژگونی، سقوط، شکست شیشه و… را برای خودروی بیمهگذار فراهم میکند. در خسارتهای سنگین، اگر ارزش خودرو بالاست، هزینه تعمیر میتواند از توان مالی بسیاری از خانوادهها خارج شود. در مواردی که خودرو دچار خسارت کلی میشود، زیان مالک نزدیک به ارزش روز خودرو است.
ریسک سرقت، آتشسوزی و بلایای طبیعی بدون بیمه بدنه
یکی از مزیتهای مهم بیمه بدنه، پوشش ریسکهایی است که به مقصر یا غیرمقصر بودن در تصادف ربطی ندارد؛ مثل سرقت کامل خودرو، آتشسوزی، انفجار، یا خسارت ناشی از بلایای طبیعی (زلزله، سیل، تگرگ و…).
اگر خودرویی فاقد بیمه بدنه باشد و سرقت کامل رخ دهد، طبق قانون، هیچ بیمهای ارزش خودرو را جبران نمیکند و مالک عملا سرمایه خودرو را از دست میدهد. در حالی که در صورت داشتن بیمه بدنه، معمولا بخش عمدهای از ارزش خودرو (متناسب با شرایط قرارداد) توسط شرکت بیمه پرداخت میشود.
پیامدهای مالی و جانی نداشتن بیمه برای راننده و خانواده
هزینه درمان، ازکارافتادگی، اقساط دیه و فشار روانی، همه میتوانند عواقب نداشتن بیمه باشند.
هزینههای درمان و ازکارافتادگی پس از تصادف
آمار وزارت بهداشت نشان میدهد در سال ۱۴۰۲، متوسط هزینه درمان هر بیمار تصادفی بستری حدود ۱۷ میلیون تومان و برای بیماران سرپایی حدود ۳ میلیون تومان بوده است. این هزینهها در سال ۱۴۰۳ حداقل ۳۵ تا ۴۰ درصد افزایش یافتهاند. همچنین فقط در یک سال، وزارت بهداشت بیش از ۸ هزار میلیارد تومان برای درمان مصدومان حوادث ترافیکی هزینه کرده است.
اگر راننده بیمه شخص ثالث معتبر داشته باشد، پوشش حوادث راننده میتواند بخش قابلتوجهی از این هزینهها را از طریق دیه جراحات و نقص عضو جبران کند. در سال ۱۴۰۳ سقف تعهد حوادث راننده معادل دیه کامل تعیین شده است (برای ۱۴۰۳ حدود ۱.۲ میلیارد تومان)، و برای ۱۴۰۴ نیز با افزایش دیه، این سقف بالاتر رفته است.
اما اگر راننده بیمه نداشته باشد یا بیمهنامهاش منقضی شده باشد، عملا از این پوشش محروم است و باید تمام هزینههای درمانی و تبعات ازکارافتادگی را خودش مدیریت کند.
فشار روانی و محدودیتهای مالی طولانیمدت
وقتی صندوق تأمین خسارتهای بدنی، بهجای راننده فاقد بیمه، دیه را پرداخت میکند، بعدا طبق قانون، مبلغ را در اقساط حداکثر ۲۰ساله از راننده مقصر پس میگیرد. این یعنی تا سالها، بخشی از درآمد یا اموال راننده درگیر بدهی پرونده تصادف میماند. اگر راننده چند سال پشتسرهم دچار مشکل مالی باشد، ممکن است توقیف اموال، محدودیت در فروش خودرو یا حتی مشکل در گرفتن تسهیلات بانکی را تجربه کند.