حق بیمه چیست؟
حق بیمه مبلغی است که بیمه گذار یعنی خریدار بیمه ان را به بیمه گر یعنی شرکت بیمه پرداخت می‌کند تا در ازای ان اگر فرد درزمینه موضوع بیمه نامه دچار هرگونه خسارت شد، بیمه گر آن را جبران کند. این مبلغ منبع اصلی تامین مالی تعهدات بیمه گران است.
حق بیمه جزو اصول بیمه است و از مهم ترین بخش بیمه نامه است چون اگر این بخش انجام نگیرد بیمه گر می‌تواند تعهدات خود را انجام ندهد. حق بیمه را میتوان هم به صورت یکجا وهم به صورت اقساطی پرداخت کرد، تمام این اطلاعات در بیمه نامه خریداری شده درج میشود و درج این موارد در بیمه نامه الزامی است.
حق بیمه انواع مختلفی دارد در ادامه به برسی انها می‌پردازیم:
انواع حق بیمه
- حق بیمه خالص( pure premium) : به ان بخشی از حق بیمه گفته میشود که دقیقا برای جبران خسارت های احتمالی در نظر گرفته میشود. در این بخش هیچ سود و هزینه‌ای برای شرکت بیمه در نظر گرفته نمیشود.
احتمال وقوع خسارت × شدت خسارت مورد انتظار = حق بیمه خالص
- حق بیمه ناخالص(gross premium): این همان مبلغی است که در بیمه نامه ذکر میشود و بیمه‌گذار ان را پرداخت می‌کند.
حق بیمه خالص + هزینه های جانبی(expenses) + سود مورد انتظار(profit margin) = حق بیمه ناخالص
محسابه حق بیمه یک کار بسیار حساس و اصولی است، این کارا اکچوئرها انجام می‌دهند که در زمینه های اماری تخصص دارند. محاسبه حق بیمه صرفا براساس موارد بالا نیست و عوامل بسیار زیادی بر ان تاثیر می‌گذارد.
عوامل اصلی موثر در محاسبه حق بیمه
- احتمال وقوع خطر(risk probability): کارشناسان ارزیاب خسارت و اکچوئر ها بر اساس شواهد موجود برای ان مورد بیمه و این که در گذشته دچار خسارت شده است است یا خیر و گزینه های تخصصی دیگر برسی می‌کنند که برای ان مورد بیمه چقدر احتمال خطر وجود دارد.
- شدت خسارت (severity of loss): بر اساس همان معیار های احتمال وقوع خسارت برسی می‌کنند که در صورت وقوع خسارت احتمال اسیب و مبلغ خسارت به چه اندازه است.
- مدت قرارداد بیمه
- سرمایه یا ارزش مورد بیمه: این گزینه بسیار بر حق بیمه تاثیر گذار است هرچی سرمایه بیشتر باشد احتمال بالا بودن مبلغ خسارت بیشتر میشود و درنهایت نیاز به دریافت حق‌بیمه بیشتری است.
- نوع پوشش یا استثنائات: این مورد هم جزو موارد مهم و دارای اهمیت در تایین حق بیمه بیمه است، زیرا امکان دارد در فرم پیشنهاد پوششی درخواست شده باشد که احتمال خسارت و ریسک را بالا می‌برد.
محاسبه حق بیمه باید اصولی و متکی بر اصول برابری حق بیمه و ریسک باشد و کاملا متکی به اصول اماری و احتمال باشد. حق بیمه دریافتی از بیمه‌گذار باید کافی و منصافانه باشد. با رعایت این اصول شرکت بیمه می‌تواند ریسک را به راحتی و اطمینان خاطر پوشش دهد.
روش های محاسبه حق بیمه
همانطور که پیش‌تر گفتیم محاسبه حق بیمه یک کار بسیار اصولی و تخصصی است و نیاز به اموزش و مهارت در زمینه ها ارزیابی ریسک ، امار و احتمال دارد. روش های محاسبه ان را به صورت خلاصه توضیخ می‌دهیم.
روش اماری و آکچوئریال (actuarial pricing): در این روش متخصصان معیارشان داده های گذشته و مدل های اماری است. این روش جزو مطمئن ترین روش های محاسبه حق بیمه است.
روش تجربی یا جدول نرخ ها: در برخی از رشته ها نرخ ها توسط بیمه مرکزی مصوب شده است و بیمه گران باید از آن نرخ‌ها در بیمه نامه ها و دریافت حق بیمه استفاده کنند.
روش مقایسه ای: در این روش بازار و رقبا معیار محاسبه حق بیمه قرار می‌گیرد. که جزو پر ریسک ترین روش های تعیین حق بیمه است.
روش ریسک محور: که براساس ریسک خود بیمه‌گذار یا شرکت بیمه حق بیمه محاسبه میشود.
اجزای حق بیمه شامل موارد زیر است:
- حق بیمه خالص
- هزینه های اداری و صدور
- سود مورد انتظار شرکت بیمه
- ذخایر فنی و اتکایی
چالش ها و توصیه ها در ایران به دلیل نوسانات نرخ ارز، تورم، کمبود داده های آماری، رقابت ناسالم و نرخ شکنی برخی شرکت ها و مداخلات تنظیم گر‌ها( بیمه مرکزی)، شرایط بسایر دشواری برای شرکت های بیمه به وجود امده است که کار را برای انها سخت کرده است. اما در نهایت محاسبه اصولی و ترکیب روش های مختلف برای محاسبه حق بیمه به سود خود شرکت های بیمه است. زیرا می توانند با کارنامه خود را در پرداخت خسارات و مدیریت ریسک نمونه کنند و توانگری خود را بالا ببرند. و در نهایت اعتماد مشتریان را جلب کنند.
