بیمه‌ اتکایی، بیمه‌ای برای بیمه‌گران

بیمه اتکایی (Reinsurance) چیست؟

بیمه در دنیا به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های انتقال و کاهش ریسک شناخته می‌شود. شرکت‌های بیمه، به‌عنوان پذیرنده‌ی ریسک، در مواجهه با خسارت‌ها و رویدادهای پیش‌بینی‌نشده بیش از هر کسی آسیب‌پذیر هستند. این موضوع شرایط حساسی را برای بیمه‌گران رقم می‌زند. اینجاست که بیمه‌ی اتکایی به‌عنوان پشتوانه‌ای برای بیمه‌گران عمل می‌کند.

زمانی که شرکت بیمه با بیمه‌نامه‌ای روبه‌رو می‌شود که ریسک و احتمال خسارت بالایی دارد، سعی می‌کند این ریسک را با انتقال آن کاهش دهد. در این حالت، با خرید پوشش‌های اتکایی از دیگر شرکت‌های بیمه یا بیمه‌گران اتکایی، آن‌ها به میزان توافق‌شده در ریسک سهیم می‌شوند.

این نوع بیمه علاوه بر اهمیت بالا برای خود شرکت بیمه‌گر، برای اقتصاد کشور نیز اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا در صورت نبود یک پوشش اتکایی مناسب برای یک بیمه‌نامه‌ی سنگین، در صورت وقوع خسارت، ممکن است شرکت بیمه تا مرز ورشکستگی پیش برود و نتواند تعهدات خود را در سایر رشته‌ها نیز ایفا کند.

انواع بیمه‌نامه‌های اتکایی

اتکایی اجباری

بیمه‌ی مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر صنعت بیمه وظیفه دارد شرایطی فراهم کند تا شرکت‌های بیمه از ناتوانی در انجام تعهدات خود دور بمانند. یکی از این روش‌ها، اتکایی اجباری است. از دی‌ماه سال ۱۴۰۲ شرکت‌های بیمه موظف شدند در رشته‌های زندگی ۱۳ درصد و در رشته‌های غیرزندگی ۷ درصد اتکایی اجباری انجام دهند.

اتکایی اختیاری

شرکت‌های بیمه بر اساس شرایط، جدول توانگری و ظرفیت مجاز نگهداری ریسک که توسط بیمه‌ی مرکزی صادر می‌شود، می‌توانند بخشی از بیمه‌نامه‌های پرریسک خود را اتکایی اختیاری کنند.

انواع دیگر بیمه‌های اتکایی

• اختیاری نسبی (شامل اختیاری مشارکت)
• اختیاری غیرنسبی (شامل اختیاری مازاد خسارت)
• قراردادی نسبی (شامل قراردادی مشارکت و قراردادی مازاد سرمایه)
• قراردادی غیرنسبی (شامل قراردادی مازاد خسارت و قراردادی زیان بس)

فرآیند بیمه اتکایی چگونه است؟

شرکت‌های بیمه‌ی واگذارنده زمانی که بیمه‌نامه‌ای صادر می‌کنند، براساس ارزیابی‌های خود و با درنظر گرفتن حد توانگری و ظرفیت مجاز نگهداری ریسک، با اعلام به بخش اتکایی آن شرکت، اقدام به دریافت پوشش اتکایی می‌کنند.

بخش اتکایی شرکت واگذارنده، پس از بررسی مجدد بیمه‌نامه و مطابق قراردادهای موجود، درصدی از ریسک را میان چند شرکت اتکایی تقسیم می‌کند.

شرکت‌های قبول‌کننده‌ی ریسک، با تأیید پوشش اتکایی و موافقت با شرایط، ریسک موردنظر را می‌پذیرند. البته شرکت قبول‌کننده می‌تواند آن ریسک را با درصد یا کارمزد دیگری بپذیرد یا حتی به‌طور کامل از قبول آن خودداری کند.

همچنین شرکت‌های قبول‌کننده‌ی ریسک می‌توانند ریسک را نزد شرکت‌های اتکایی دیگر نیز بیمه کنند

مزایای بیمه‌ی اتکایی برای شرکت‌های بیمه

• توزیع ریسک
• ثبات مالی شرکت و جلوگیری از ورشکستگی آن
• ایجاد ظرفیت برای نوآوری و طراحی محصولات جدید
• بهبود اعتبار و افزایش اعتماد مشتریان به شرکت بیمه‌گر

چالش‌ها و محدودیت‌های بیمه‌ی اتکایی در ایران

• محدودیت‌های بین‌المللی و وجود تحریم‌ها
• دشواری در نقل‌وانتقالات ارزی و پولی
• نبود داده‌های دقیق و شفاف
• ظرفیت محدود شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی پوشش اتکایی
• چرخش و حبس ریسک در داخل کشور
• نبود نوآوری و فناوری‌های به‌روز

وجود این محدودیت‌ها فرآیند اتکایی را به فرایندی دشوار و حساس تبدیل کرده است. توجه نکردن به این موضوع و نرخ‌شکنی‌های بیهوده که صرفاً با اهداف کوتاه‌مدت انجام می‌شوند، می‌تواند منجر به آسیب جدی شرکت‌های بیمه و در نهایت اقتصاد کشور شود.

جمع‌بندی

بیمه‌ی اتکایی یک پشتوانه‌ی نامرئی برای صنعت بیمه است؛ چیزی که شاید مشتری نهایی آن را نبیند، اما نبودش خیلی زود احساس می‌شود. اگر قرار است صنعت بیمه‌ی ایران در برابر ریسک‌های بزرگ و غیرقابل پیش‌بینی مقاوم باشد، تقویت بیمه‌ی اتکایی یک ضرورت است.

راه آینده در گروی سرمایه‌گذاری در شرکت‌های اتکایی داخلی، شفافیت داده‌ها و بهره‌گیری از فناوری‌های نو است. با این سه عامل می‌توان به‌جای اتکا به بازارهای خارجی، یک بازار اتکایی قدرتمند و مستقل در کشور ایجاد کرد.