طرح ترافیک، طرح زوج و فرد، از تاریخچه تا مقررات، محدودیت‌ها و جرایم کنونی

بدون شک راننده‌­ای را در تهران نمی‌­توان یافت که یکی از دغدغه­‌های ذهنی او، عبور و مرور در طرح ترافیک و طرح زوج و فرد و یا تهیه و خرید آن‌­ها به صورت روزانه، هفتگی و یا حتی سالیانه نباشد. خصوصا که در این روزها این مسائل با کلماتی مانند معاینه فنی و یا آلودگی هوا گره خورده است. در ادامه این متن، توضیحاتی در مورد تاریخچه طرح ترافیک و زوج و فرد خواهید خواند. علاوه براین، اطلاعاتی در مورد محدودیت­‌های این طرح و جرایم آن و همچنین خرید اینترنتی طرح ترافیک به شما داده می‌­شود.

طرح ترافیک، چه موقع؟ از کجا؟ و چرا شروع شد؟

سازمان حمل و نقل ترافیک تهران از اسفندماه سال ۱۳۵۷ بررسی‌­هایی به منظور دستیابی به یک شبکه حمل و نقل متعادل در رابطه با سامانه‌ی اتوبوس‌رانی و کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی، به خصوص در مرکز شهر آغاز کرد که در نهایت به اعمال مقررات ممنوعیت ورود وسایل نقلیه غیر مجاز طی ساعاتی از روز به هسته‌ی مرکزی شهر انجامید. مرحله اول طرح ترافیک تهران به منظور ایجاد مسیر ویژه اتوبوس در مرکز شهر به اجرا درآمد. این مرحله از طرح در ارتباط با استفاده بهینه معابر شبکه ارتباطی، نظام یک طرفه‌ی خیابان‌های مرکزی شهر مورد بررسی و طراحی قرار گرفت و هم زمان به منظور تسهیل حرکت اتوبوس‌های شرکت واحد اتوبوس‌رانی جمعا ۳۰۲۸۰ متر مسیر ویژه اتوبوس با عرض ۵٫۵ الی ۶٫۵ متر در یک سمت بعضی از خیابان های اصلی طراحی و از هفته دوم شهریور ماه ۱۳۵۸ به محله اجرا گذاشته شد.

در مرحله دوم طرح، هدف اعمال محدودیت تردد اتومبیل های تک سرنشین بود. این مرحله از طرح به منظور به بهبود نسبی ترافیک با ایجاد محدوده‌ای در مرکز شهر – از شمال خیابان طالقانی از غرب تا خیابان حافظ، از جنوب تا خیابان مولوی و از شرق تا خیابان مصطفی خمینی – در تاریخ اول آبان ماه ۱۳۵۸ به مرحله اجرا درآمد. بدین ترتیب ورود اتومبیل های تک سرنشین طی ساعات ۶:۳۰ صبح الی ۱۰ صبح به محدوده مزبور ممنوع گردید.

پس از اندک مدتی عملا اجرای این مرحله از طرح با ناکامی روبرو گردید، چرا که مسافران منتظر وسایل نقلیه عمومی و به خصوص مسافران تاکسی در مدخل های ورودی محدوده به توافق رانندگان وسایل نقلیه تک سرنشین، سوار بر اتومبیل‌های آن‌ها شده و پس از طی مسافتی کوتاه پیاده می‌شدند. در نتیجه بقیه مسیر را باز هم وسایل نقلیه به صورت تک سرنشین طی می کردند و بدین طریق صرفا از دروازه های ورودی طرح به داخل راه می یافتند.

در مرحله سوم طرح ترافیک از ورود کلیه وسایل نقلیه شخصی بدون در نظر گرفتن تعداد سرنشین و همچنین از تردد وانت بارهای شخصی جلوگیری به عمل آمد. در ضمن برای وسایل نقلیه مجاز مانند تاکسی سرویس‌ها، اتومبیل‌های دولتی و یا متعلق به پزشکان، تسهیلاتی از قبیل صدور کارت تردد و منقوش ساختن درب اتومبیل‌ها به آرم مخصوص طرح ترافیک در نظر گرفته شد. این مرحله در خرداد ماه ۵۹ به اجرا گذاشته شد و ساعات ممنوعیت بین ۶:۳۰ الی ۱۰ صبح (ساعات اوج ترافیک) تعیین گردید.

مرحله چهارم طرح در اسفند ماه سال ۱۳۶۰ آغاز شد که به مدت زمان محدودیت ورود وسایل نقلیه به مرکز شهر ۲ ساعت افزوده شد و زمان طرح ترافیک از ۶:۳۰ صبح تا ۱۲ ظهر تعیین گردید که همراه با جیره‌بندی بودن سوخت وسایل نقلیه، تردد در داخل محدوده به نحو چشمگیری کاهش یافت. با وجود این به تدریج به دلیل پایین بودن کیفیت سطح خدمات حمل و نقل عمومی و برخی سوءاستفاده‌ها از کوپن بنزین، این وضع تغییر کرد و با لغو جیره‌بندی در بهمن ماه ۱۳۶۱، تراکم بیش از حد و بی سابقه ای در خیابان‌ها پدید آمد که موجب افزایش ساعات محدودیت تردد به میزان سه ساعت (از ساعت ۶:۳۰ الی ۱۵) بدون تغییر در ابعاد محدوده طرح گردید.

با ادامه نابسامانی و ازدیاد حجم تردد وسایل نقلیه غیرمجاز در محدوده طرح در بهمن و اسفند ماه ۱۳۶۱، مرحله پنجم در آغاز سال ۱۳۶۲ با وضع جریمه‌هایی برای متخلفان اجرا شد. مدت زمان محدودیت ورود به محدوده از ساعت ۶:۳۰ الی ۱۵ تعیین گردید. در این مرحله علاوه بر افزایش کارکنان اجرایی طرح، اقدامات بازدارنده دیگری از قبیل زنجیرگذاری در مدخل برخی از ورودی‌های فرعی انجام گردید.

مرحله ششم طرح در سال ۱۳۶۴ به اجرا درآمد و محدودیت زمانی آن، بدون تغییر در محدوده مکانی طرح، با ۱٫۵ ساعت کاهش نبست به مرحله پنجم از ساعت ۶:۳۰ الی ۱۳:۳۰ اعلام گردید و سازمان حمل و نقل ترافیک تهران برای آن عده از افراد و مشاغل که لازمه‌ی فعالیت روزانه آن‌ها ورود و خروج و تردد در داخل محدوده بود، مجوز عبور صادر کرد. در آذرماه سال ۱۳۷۱ و با شروع مرحله هفتم، مجددا طرح افرایش زمان محدودیت ورود به محدوده طرح به مورد اجرا گذارده شد و ساعات محدودیت تردد از ۶:۳۰ صبح تا ۱۷ بعد از ظهر تعیین گردید.

مرحله هشتم طرح فروردین ۱۳۸۱، مرز جنوبی طرح ترافیک از خیابان مولوی به خیابان شوش و مرز شرقی آن از بهارستان و خیابان مصطفی خمینی به خیابان‌های مازنداران و ۱۷ شهریور منتقل شد. به این ترتیب وسعت محدوده ممنوعه طرح ترافیک از ۲۳ به ۳۱٫۷ کیلومتر افزایش یافت.

از اواسط آذر ماه سال ۱۳۸۴، به دلیل افزایش آلودگی هوا در تهران مبادرت به اجرای طرح تردد نوبتی خودروها یا طرح زوج و فرد شد در ابتدای اجرای این طرح، زمان اعمال محدودیت از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۹ (همانطور که پیش­تر گفته شد، زمان محدودیت طرح ترافیک از ساعت ۶:۳۰ الی ۱۷ در روزهای شنبه الی چهارشنبه است.) بوده و در روزهای پنجشنبه اعمال نمی‌شد، اما از تاریخ ۱۴/۱/۸۵ با توجه به افزایش حجم ترافیک شهری در پایان هفته، این محدودیت در روزهای پنجشنبه از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۳ اعمال گردید. شایان ذکر است محدوده زوج و فرد با افتتاح تونل رسالت و بهره برداری از بزرگراه حکیم در امتداد بزرگراه رسالت و تشدید مجدد آلودگی هوا در تهران از مرز شمالی به بزرگراه شهید همت محدود گردید. همچنین با بهره برداری از فاز جدید بزرگراه امام علی (ع) در سال ۱۳۹۰ و امتداد آن تا جنوب شرقی شهر تهران مرز شرقی این محدوده از بزرگراه شهید باقری به بزرگراه امام علی (ع) منتقل گردید. مرز جنوبی این طرح بزرگراه بعث و مرز غربی آن بزرگراه چمران و نواب می­‌باشد. 

لازم به ذکر است که از ابتدای مهرماه سال ۹۵، ساعت پایانی طرح زوج و فرد، به مدت ۲ ساعت کاهش یافت. (۶:۳۰ الی ۱۷)

مشاهدهنقشه محدودیت­‌های ترافیکی طرح‌­های ترافیک و زوج و فرد در پرتال معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران  

کنترل با دوربین!!!

از روز شنبه ۱۷ فروردین ماه ۱۳۹۲، تمام دوربین‌های طرح ترافیک فعال شد و در مبادی ورودی طرح زوج و فرد، مأموران پلیس راهور مستقر شدند. طرح زوج و فرد نیز که در ابتدا دارای ۱۲۰ ورودی در محدوده مذکور بود، تا سال ۹۴ توسط نیروی انسانی پلیس کنترل می‌­شد، اما از اول دی ماه ۱۳۹۴، تمامی دوربین‌­های زوج و فرد فعال شده و تمامی تخلفات را ثبت می‌کنند. مراقب باشید که حتی در بزرگراه‌­های تهران هم ( به طور مثال بزرگراه کردستان جنوب پس از بزرگراه شهید همت و یا بزرگراه شهید حکیم به سمت شرق پس از بزرگراه چمران)‌، دوربین­‌های کنترل طرح­‌های زوج و فرد، تخلفات رانندگان را ثبت خواهند کرد.

خرید طرح ترافیک چگونه است؟ جریمه ورود به طرح ترافیک و طرح زوج و فرد به چه صورت است؟

قیمت آرم طرح ترافیک نوع اول ۳۷ هزار و ۴۴۰ تومان است که شهروندان می‌توانند از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۷ در محدوده طرح ترافیک تردد کنند. قیمت ‌آرم‌های طرح ترافیک نوع دوم ۲۸ هزار و ۸۰۰ تومان است که شهروندان می‌توانند از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۷ در محدوده طرح ترافیک تردد کنند. همچنین قیمت ‌آرم طرح ترافیک نوع سوم ۱۸ هزار تومان است که شهروندان می‌توانند با خرید این آرم از ساعت ۱۴ تا ۱۷ در محدوده طرح ترافیک تردد کنند. کاربران می­‌توانند با مراجعه سامانه صدور مجوز طرح ترافیک شهرداری تهران به صورت اینترنتی آرم طرح ترافیک روزانه و هفتگی را دریافت کنند. شما می‌­توانید با مراجعه به این صفحه، مراحل خرید را به صورت کامل مطالعه فرمایید. علاوه بر این می­‌توانید با شماره­گیری *۱۳۷*۳*۱#، از طریق تلفن همراه خود، طرح ترافیک بخرید. فقط توجه داشته باشید در صورتیکه اپراتور شما، شرکت همراه اول می‌باشد، خط شما باید به تهران تعلق داشته باشد، زیرا این سامانه متعلق به شهرداری تهران می‌باشد.

و از سوی دیگر جریمه ورود به محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد به ازای هر ساعت، ۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده که نشان می دهد برای دسته ای از افراد که کمتر از دو ساعت به محدوده طرح وارد می شوند، پرداخت جریمه مربوطه نسبت به خرید طرح مزیت اقتصادی دارد.

بیمه‌بازار:‌ مشاوره، مقایسه و خرید آنلاین بیمه