نحوه دریافت خسارت افت قیمت خودرو از بیمه

طبق تعریف موارد مندرج در ماده 7 آیین نامه اجرایی ماده (30) قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، خسارت‌های مستقیم (فیزیکال) عبارتند از : هزينه‌های جايگزينی قطعات آسیب‌ديده و اجرت تعمیر وسیله نقلیه که توسط ارزیاب خسارت بررسی می‌شوند و بیمه هزینه آن‌ها را پرداخت می‌کند.

اما مطابق همین قانون، خسارت‌های غیر مستقیم عبارتند از: مالیات بر ارزش‌افزوده و هزينه پرداخت شده برای نجات و يا انتقال وسیله نقلیه خسارت‌ديده به نزديك‌ترين محل مناسب برای تعمیر و همچنین افت (کسر) قیمت خودرو. در ادامه این مطلب با شرایط و نحوه دریافت خسارت افت قیمت خودرو آشنا خواهیم شد.

افت قیمت خودرو چیست؟

گاهی آسیب‌های جزئی و کلی به برخی قطعات اصلی بدنه و شاسی و یا موتور خودرو در تصادفات رانندگی باعث کاهش شدید قیمت خودرو می‌شوند. این امر باعث می‌شود تا اگر خودرو صفر کیلومتر یا گران‌قیمت باشد، صاحب اتومبیل هنگام فروش خودروی خود با ضرر چشم‌گیری روبه‌رو شود. طبق تعریف کانون کارشناسان رسمی دادگستری افت یا کسر قیمت عبارت است از: هرگونه نقصان و کاهش ارزش عادله روز وسیله نقلیه که در اثر ورود خسارت به آن به وجود می‌آید و عبارت است از تفاوت قیمت وسیله نقلیه بلافاصله قبل از حادثه با قیمت وسیله پس از حادثه به جز هزینه بازسازی.

افت از دیدگاه قانون

‌درماده 1 و 2 قانون مسئولیت مدنی ‌مصوب ۷ اردیبهشت ۱۳۳۹ ‌چنین اشاره شده است:

ماده ۱ – هر کس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر‌که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود‌است.

‌ماده ۲ – در موردی که عمل واردکننده زیان موجب خسارت مادی یا معنوی  زیان‌دیده شده باشد دادگاه پس از رسیدگی و ثبوت امر او را به جبران ‌خسارات مزبور محکوم می‌نماید و چنان چه عمل واردکننده زیان فقط موجب یکی از خسارات مزبور باشد دادگاه او را به جبران همان نوع خساراتی که ‌وارد نموده محکوم خواهد نمود. لذا بر اساس ماده ۱ و ۲ قانون مسئولیت مدنی، مسئول پرداخت خسارت افت قیمت خودرو راننده مسبب حادثه خواهد بود.

همچنین در ماده 2 ‌قانون رسیدگی فوری به خسارات ناشی از تصادفات رانندگی به وسیله نقلیه موتوری ‌مصوب ۱۳۴۵.۹.۱۳ آمده است:

‌ماده ۲ – کاردان‌های فنی راهنمایی و رانندگی و پلیس راه که برای رسیدگی به امور تصادفات رانندگی تعیین می‌شوند مکلفند علت وقوع تصادف و‌چگونگی آن را صریحاً با تشریح وضع محل تصادف در صورت مجلس قید و میزان خسارت وارده به وسیله نقلیه را اعم از هزینه تعمیر و کسر قیمتی ‌که در نتیجه تصادف حاصل می‌شود معلوم نمایند، در صورتی که تعیین میزان خسارت در محل ممکن نباشد می‌توان آن را موکول به بازدید بعدی در‌تعمیرگاه نمود مندرجات صورت مجلسی که به طریق فوق تنظیم می‌گردد معتبر است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

و در مواد 328 و 331 قانون مدنی چنین آمده است:

ماده 3۲8 قانون مدنی: هرکس مال غیر را تلف کند ضامن آن است و باید مثل و یا قیمت آن را بدهد اعم از اینکه ازروی عمد تلف کرده باشد یا بدون عمد و اعم از اینکه عین باشدیا منفعت و اگر آن را ناقص یا معیوب کند ضامن نقص قیمت آن مال است.

ماده 331 قانون مدنی: هرکس سبب تلف مالی بشود باید مثل ویا قیمت آن را بدهد و اگر سبب نقص یاعیب آن شده باشد باید از عهده نقص قیمت آن برآید.

دلایل موثر در افت قیمت وسیله نقلیه

دلایل افت قیمت خودرو عبارت هستند از:

• طول عمر خودرو
• آسب‌دیدگی شدید وارده به برخی قطعات مهم خودرو در تصادفات و تعویض و یا تعمیر آن‌ها
• کارکرد (پیمایش) خودرو
• تعویض موتور، شاسی یا اطاق خودرو

افت قیمت به چه ماشین‌هایی تعلق می‌گیرد؟

در سال‌های گذشته خسارت افت قیمت خودرو تنها به ماشین‌هایی تعلق می‌گرفت که کمتر از ۵ سال از تاریخ ساخت آن‌ها می‌گذشت. اما با افزایش شدید قیمت خودرو‌ها این مساله دچار تغییراتی شده است. برخی کارشناسان محترم دادگستری افت قیمت خودرو‌ها را تا بیست سال ساخت در نظر گرفته‌اند حال آن که مطابق دستورالعمل جدید بیمه مرکزی، افت قیمت شامل خودروهای تا 10 سال ساخت می‌شود و کارشناسان رسمی بیمه مرکزی و دادگستری و همچنین کارشناسان شرکت‌های بیمه موظفند مطابق این دستورالعمل افت قیمت خودروها را تعیین و پرداخت نمایند.

عوامل موثر در تعیین افت (کسر) قیمت

عوامل موثر در تعیین افت (کسر) قیمت وسیله نقلیه از سوی کارشناس شامل موارد زیر است:

1. ارزش عادله روز وسیله نقلیه
2. میزان پیمایش ( کیلومتر کارکرد) با لحاظ مدل
3. قسمتهای آسیب دیده فعلی
4. آثار تصادفات قبلی و کیفیت بازسازی صورت گرفته
5. شاخص های مندرج در دستورالعمل تعیین افت بیمه مرکزی شامل ضریب کارکرد یا مدل خودرو – ضریب آسیب‌دیدگی قطعات

نحوه محاسبه افت قیمت خودرو در تصادف

از آنجایی که محاسبه افت قیمت خودرو به عوامل زیادی مانند سابقه خسارت احتمالی قبلی، قیمت خودرو، کارکرد خودرو، شدت بخش های آسیب‌دیده خودرو و …. وابسته است، تعیین مبلغ افت خسارت باید پس از کارشناسی دقیق خودرو  انجام شود. در گذشته فرمول ثابت و مشخصی برای برآورد هزینه وجود نداشت.

با هماهنگی‌های صورت گرفته بیمه مرکزی با پلیس راهور و کانون کارشناسان رسمی دادگستری و همچنین سندیکای بیمه گران، دستورالعمل و فرمول تعیین افت نهایی شد و در 13 ماده و 6 تبصره در تاریخ 2/8/1403 به تصویب شورای عالی بیمه رسید. این دستورالعمل را می‌توانید در انتهای این مطلب دریافت نمایید. حالا به برخی نکات مهم آن اشاره خواهیم کرد.

فرمول محاسبه افت قیمت سواری و سواری کار

فرمول محاسبه افت بر اساس دستورالعمل بیمه مرکزی عبارت است از:

کسرِ قیمت (افت) = (ضریب سن * ضریب تصادف * ارزش وسیله نقلیه) / عدد ثابت 400

ضریب تصادف: جمع ضرایب مربوط به شدت آسیب وارد شده به قطعات هر وسیله نقلیه ناشی از حادثه موضوع این دستورالعمل که براساس جدول زیر تعیین می‌شود.

ردیف	نام قطعه	ضریب
		خسارت شدید	خسارت متوسط	خسارت جزئی
1	سقف	7	5	3
2	کالف	4	3	2
3	ستون	4	3	2
4	درب موتور	4	3	2
5	سینی جلو	3	2	1
6	شاسی جلو	7	5	3
7	گلگیر جلو	3	2	1
8	درب جلو	3	2	1
9	درب عقب	3	2	1
10	رکاب	3	2	1
11	گلگیر عقب	5	3	2
12	درب صندوق	5	3	1
13	سینی عقب	3	2	1
14	سینی کف صندوق	5	4	2
15	شاسی عقب	6	4	2
16	کف اتاق	8	6	4
17	بلوکه سیلندر	3	–	–

 

جدول شماره 1 (ضریب تصادف یا A)

در جدول شماره 1 (ضریب تصادف یا A)، اگر شاسی‌های جلو هم‌زمان به صورت شدید آسیب ببیند (یعنی نیاز به تعویض و نقاشی داشته باشد) ضریب A = 7 در نظر گرفته می‌شود. ولی اگر شاسی جلو چپ بصورت شدید آسیب ببیند A = 3.5 می‌شود. همین شرایط برای شاسی‌های عقب و کلاف‌ها و ستون‌ها در نظر گرفته می‌شود. همچنین در جدول مذکور گل‌گیر جلو و درب هرکدام ضرایب 1و2و3 دارد. یعنی اگر در یک حادثه 2 گل‌گیر جلو یا هر دو درب تعویض گردد ضریب تصادف برابر است با :  A = 3 + 3 = 6 . به خسارت‌های وارده به قطعات خودرو به غیر از لوازم مندرج در جدول بالا مثل سپرها – جلوپنجره – شیشه‌ها  و … افت قیمت تعلق نمی‌گیرد.

ارزش وسیله نقلیه: در فرمول محاسباتی فوق، ارزش وسیله نقلیه حداکثر معادل گران‌ترین خودرو متعارف (وفق حکم مندرج در تبصره «4» ماده (8) قانون) میباشد. در خصوص وسایل نقلیه‌ای که ارزش آنها کمتر از مبلغ مذکور است، ارزش معاملاتی بلافاصله قبل از وقوع حادثه با نظر مؤسسه بیمه، ارزیاب مستقل خسارت بیمه‌ای و کارشناسان رسمی دادگستری و قوه قضائیه لحاظ می‌شود.

ضریب سن: ضریبی که براساس سن وسیله نقلیه (تعداد سال سپری شده از سال ساخت) و طبق جدول زیر تعیین می‌شود:

ردیف	مدل	ضریب
1	مدل سال	3
2	تا یک سال پایین‌تر از مدل سال	2/9
3	تا دو سال پایین‌تر از مدل سال	2/8
4	تا سه سال پایین‌تر از مدل سال	2/7
5	تا چهار سال پایین‌تر از مدل سال	2/6
6	تا پنج سال پایین‌تر از مدل سال	2/5
7	تا شش سال پایین‌تر از مدل سال	2/4
8	تا هفت سال پایین‌تر از مدل سال	2/3
9	تا هشت سال پایین‌تر از مدل سال	2/2
10	تا نه سال پایین‌تر از مدل سال	2/1
11	تا ده سال پایین‌تر از مدل سال	2/05

جدول شماره 2 (ضریب سن یا M)

برخی نکات مهم در خصوص دستورالعمل جدید بیمه مرکزی در مورد نحوه محاسبه و پرداخت افت قیمت

1- تعریف وسیله نقلیه مشمول دریافت افت از محل بیمه‌نامه ثالث عبارتند از : انواع خودروهای سواری و سواری کار (شخصی، عمومی و …)

2- ضریب تصادف: مجموع آسیب‌های وارده به هرکدام از قطعات جدول شماره 1 آیین نامه می باشد. بطور مثال اگر سینی جلو ، گلگیر جلو و درب موتور یک وسیله نقلیه بصورت شدید حادثه ببیند (نیاز به تعویض و نقاشی داشته باشد) مجموع ضرایب تصادف برابر است با 3+3+4 = 10

3- ضریب سن: برای خودروهای زیان‌دیده افت قیمت تا حداکثر 10 سال محاسبه و پرداخت می‌شود؛ لذا ضریب سن برای خودروهای روز (مدل 1403) برابر است با 3 و برای خودروهای مدل 1393 برابر است با 2.05

4- در خودروهای نامتعارف ارزش روز وسیله نقلیه در زمان حادثه بصورت ثابت برابر است با 800/000/000 تومان و ضریب سن (در سال جاری) برابر است با 3 ، یعنی برای کلیه خودروهای نامتعارف، ضریب سن 3 محاسبه می‌شود.

5- تعریف خسارت جزئی یعنی فقط صافکاری بدون رنگ و لیسه گیری، خسارت متوسط یعنی صافکاری و نقاشی و خسارت شدید یعنی تعویض قطعه و تقاشی

6- در خصوص تبصره 2 ماده 4: اگر وسیله نقلیه ای با سن کمتر از 5 سال طوری آسیب دیده باشد که بایستی موتور تعویض گردد ، قطعات خسارت دیده دیگر در آن حادثه (مثل گلگیرها، درب موتور و …) با ضریب ثابت 5 A =  محاسبه می‌شود و ضرایب جدول شماره یک لحاظ نمی‌شود.

7- در خصوص ماده 5 : اگر قطعه ای از خودرو زیان‌دیده (قطعات مندرج در جدول 1) از قبل صاف‌کاری و رنگ یا تعویض و رنگ شده باشد و یا اینکه طبق اطلاعات موجود در سنهاب از محل  بدنه یا ثالث قبلا خسارت متوسط یا شدید گرفته باشد دیگر مشمول افت نمی‌شود.

8- در خصوص ماده 7: حداکثر افت قابل جبران از محل بیمه‌نامه شخص ثالث برابر است با 20% ارزش روز وسیله نقلیه زیان‌دیده در زمان حادثه. همچنین افت قیمت وسایل نقلیه ای که در زمان حادثه سن آنها کمتر از 5 سال باشد و در اثر یک حادثه اتاق آن نیاز به تعویض داشته باشد، 10% ارزش روز وسیله نقلیه زیاندیده خواهد بود.

9- اگر در حادثه ای هزینه خسارت بصورت PDR پرداخت شد (بشرط اخذ رضایت نامه در مفاصاحساب) هیچ گونه افتی به وسیله نقلیه زیان‌دیده تعلق نمی‌گیرد.

10- در خصوص ماده 11: اگر خسارت خودروی زیان‌دیده به تشخیص ارزیاب خسارت بیش از 70 درصد ارزش روز وسیله نقلیه باشد، به آن افت قیمت تعلق نمی‌گیرد.

چگونه خسارت ناشی از افت قیمت خودرو را دریافت کنیم؟

به طورمعمول خسارت کاهش قیمت خودرو به سه صورت دریافت می‌شود:

1- توافق طرفین

در خسارت های گذشته در وهله اول پرداخت خسارت کاهش قیمت خودرو با توافق طرفین صورت می‌گرفت و با توافق قیمت، شخص مقصر خسارت فرد زیان‌دیده را جبران می‌کرد.

2- مراجعه به شرکت بیمه مقصر حادثه

با تصویب دستورالعمل مذکور، شرکتهای بیمه موظفند از تاریخ 01/10/1403 کلیه خسارت‌های مربوط به افت قیمت زیان‌دیدگان را همراه با سایر خسارت‌های مستقیم و بر اساس قوانین مربوطه تا سقف تعهدات مالی مندرج در بیمه‌نامه شخص ثالث مسبب حادثه پرداخت نمایند.

3- مراجعه به شورای حل اختلاف

چنانچه طرفین با یکدیگر به توافق نرسند و یا سقف تعهدات بیمه مقصر جواب‌گو نباشد، شخص زیان‌دیده برای دریافت خسارت افت قیمت خودرو خویش باید به شورای حل اختلاف مراجعه کند. پس از بررسی شکایت، پرونده توسط شورا و یا دادگاه بررسی می‌شود.

مراحل طرح شکایت

1-  مراجعه به شورای حل اختلاف و ثبت شکایت: با مدارک تصادف به شورای حل اختلاف مراجعه و شکایت خود را ثبت کنید.

2- تعیین میزان افت قیمت توسط کارشناس: تعیین میزان افت قیمت خودرو توسط کارشناس دادگستری و یا کارشناس بیمه مرکزی پس از پرداخت هزینه کارشناسی انجام می‌شود.

۳ – صدور ابلاغیه به راننده مقصر:  پس از تامین دلیل افت قیمت خودرو و طی کردن مراحل دادرسی و در شورای حل اختلاف، شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی نهایی می‌شود. سپس ابلاغیه‌ای از طریق سامانه ثنا برای راننده مقصر ارسال می‌شود که شامل زمان صدور رای است.

۴- حضور در شورای حل اختلاف و امکان تجدید نظر: در روز صدور رای، طرفین در شورای حل اختلاف حاضر می‌شوند. راننده مقصر در صورت مخالفت با رای، می‌تواند درخواست تجدید نظر کند. امکان قسط بندی افت قیمت ماشین توسط قاضی وجود دارد.

مهلت شکایت برای دریافت خسارت افت قیمت خودرو

مطابق قوانین حقوقی در ایران، شکایت‌های مرتبط با خسارت‌های مالی از جمله افت قیمت خودرو، معمولاً مشمول قوانین عمومی مربوط به مسئولیت مدنی و جبران خسارت می‌شوند. این نوع دعاوی تحت قوانین مربوط به مرور زمان و مهلت‌های قانونی قرار دارند. برای طرح شکایت افت قیمت خودرو، مهلت زمانی مشخصی وجود ندارد که در قانون صریحاً تعیین شده باشد، اما به طور کلی می‌توان گفت که این شکایت باید در بازه زمانی معقولی پس از وقوع حادثه و به محض آگاهی از کاهش ارزش خودرو طرح شود تا بتوانید خسارت‌های وارد شده به خودرو را اثبات نمایید.

مدارک لازم برای شکایت افت قیمت ماشین

به همراه داشتن مدارک زیر جهت طرح شکایت و دریافت هزینه افت خودرو از شرکت‌های بیمه و یا شوراها و دادگاه ها ضروری است:

• کروکی تصادف و یا گزارش پلیس
• مدارک خودرو زیاندیده و راننده خودرو
• کارشناسی بیمه شخص ثالث مقصر حادثه در خصوص میزان خسارت وارده
• بازدید ارزیاب رسمی بیمه مرکزی از خودروی آسیب دیده

پرداخت خسارت افت قیمت از محل بیمه بدنه

پوشش افت قیمت یکی از پوشش‌‎های اضافی بیمه بدنه است. چنانچه این پوشش را خریداری کرده باشید و در حادثه رانندگی خودتان مقصر باشید و یا اینکه مقصر شناخته شده ای نداشته باشید، می‌توانید خسارت ناشی از کاهش قیمت خودرو یتان را دریافت نمایید. تقریبا اکثر شرکت‌های بیمه این پوشش را ارائه می‌دهند. توجه داشته باشید برای خرید بیمه بدنه باید بازدید از ماشین توسط کارشناس انجام شود تا ارزش روز ماشین محاسبه شود. البته پوشش‌دهی شرکت‌های بیمه دربیمه های بدنه خودرو متفاوت است.
بسته به اینکه از چه شرکتی بیمه بدنه خریده‌اید، خسارت‌های گوناگونی تحت پوشش قرار می‌گیرند. این‌طور نیست که همه شرکت‌ها در بیمه بدنه، خدماتی در زمینه پرداخت خسارت افت قیمت خودرو در تصادف ارائه کنند. اگر چنین چیزی را لحاظ کرده باشند، در دسته پوشش‌های اضافی و تکمیلی قرار می‌گیرد. باید تحقیق کنید کدام‌یک از شرکت‌های بیمه درمیان گزینه‌ها و خدماتی که برای بیمه بدنه ارائه می‌کنند، افت قیمت خودرو در تصادف را هم پوشش می‌دهند. در زمان خرید از این موضوع مطمئن شوید و ببینید که شرایط شرکت بیمه موردنظرتان برای عقد قرارداد بیمه بدنه و پرداخت هزینه‌های افت قیمت خودرو در تصادف چگونه است.

ذکر چند مثال در خصوص نحوه تعیین افت قیمت خودرو (در سال 1403):

مثال  1 : زیان‌دیده وسیله نقلیه پژو 207 دنده‌ای با ارزش روز 700/000/000 تومان و مدل ساخت 1401 است. در حادثه ای درب موتور + سپر جلو + گل‌گیر جلو چپ آن طوری آسیب‌دیده است که نیاز به تعویض دارد. افت آن برابر است با :

A = 4 + 3 = 7    ,    P = 700/000/000T   ,   M = 2/8

D = 700/000/000 * 7 * 2/8 / 400 = 34/300/000 T

مثال  2 : زیان‌دیده وسیله نقلیه پژو 207 دنده ای با ارزش روز 800/000/000 تومان و مدل ساخت 1401 است در حادثه ای شاسی‌های جلو + درب موتور + گلگیر های جلو + سقف آن طوری آسیب دیده است که نیاز به تعویض دارد. افت آن برابر است با :

A = 7 + 4 + 3 + 3 + 7 = 24    ,    P = 700/000/000T   ,   M = 2/8

D = 700/000/000 * 24 * 2/8  /  400 = 134/400/000 T

مثال 3  : زیاندیده وسیله نقلیه پژو پارس دنده‌ای با ارزش روز 800/000/000 تومان و مدل ساخت 1403 می باشد. در حادثه ای شاسی‌های جلو + درب موتور + گلگیرهای جلو +  درب های جلو + ستون های جلو + سقف آن طوری آسیب دیده است که نیاز به تعویض دارد. (میزان خسارت کمتر از 70% ارزش روز) است. افت آن برابر است با :

A = 7 + 4 + 3 + 3 + 3 + 3 + 4 + 7 = 34    ,    P = 800/000/000T   ,   M = 3

D = 800/000/000 * 34 * 3  /  400 = 204/000/000 T

نکته: حداکثر خسارت قابل پرداخت افت قیمت برابر است با 20 درصد ارزش روز وسیله نقلیه زیان‌دیده که برابر است با 160 میلیون تومان

سخن پایانی

در این مقاله با نحوه دریافت و محاسبه افت قیمت خودرو آشنا شدیم. شما می‌توانید با مراجعه به سایت بیمه بازار پس از استعلام قیمت بیمه بدنه، بیمه‌نامه موردنظر خود را خریداری کنید. کارشناسان بیمه بازار در تمام مراحل صدور تا خرید بیمه در کنار شما خواهند بود.