بیمه مشاغل خانگی چیست و مالیات آن چقدر است؟ | شرایط دریافت + نحوه ثبت نام
بیمه مشاغل خانگی یکی از انواع پوشش‌های بیمه‌ای است و برای افرادی طراحی شده که در خانه یا محیطی غیر از محل کار اصلی، به صورت مستقل به فعالیت‌های اقتصادی مشغول هستند؛ فعالیت‌های اقتصادی خانگی مانند تولید صنایع دستی، خیاطی، آشپزی، خدمات هنری و مواردی از این دست. بیمه مشاغل خانگی امکان می‌دهد تا شاغلان این حوزه‌ها از مزایای بیمه‌ای مشابه کارمندان رسمی و پیمانی بهره‌مند شوند. این بیمه موضوع دیگری را هم به میان می‌آورد و آن هم مبحث مالیات است. در این مطلب بیمه‌بازار به بیمه مشاغل خانگی و ارتباط آن با مالیات می‌پردازیم.
نگاهی کلی به ساز و کار مشاغل خانگی
بیمه مشاغل خانگی می‌تواند یک پشتوانه مهم برای افرادی باشد که کسب و کاری خانگی دارند. داشتن چنین بیمه‌ای باعث می‌شود که صاحبان این مشاغل فارغ از ابعاد کسب و کارشان، با خیالی راحت به فعالیت خود ادامه داده و از آینده مالی خود و خانواده‌شان تا حدودی اطمینان حاصل کنند.
یکی از اقشار مهمی که می‌توانند از این بیمه استفاده کنند، بانوان هستند. بیمه مشاغل خانگی زنان خانه دار، یکی از زیرشاخه‌های این بیمه است و برای حمایت از زنان خانه‌داری که در خانه به فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازند، طراحی شده است. زنان خانه دار می‌توانند با ثبت نام بیمه مشاغل خانگی و پرداخت حق بیمه، از مزایای بیمه‌ای مانند بازنشستگی، از کارافتادگی، فوت و برخی موارد دیگر بهره‌مند شوند.
مزایای بیمه مشاغل خانگی
تامین امنیت مالی
اولین کارکرد این بیمه، حمایت‌هایی است که در مواقع مختلف برای بیمه شده‌گان دارند؛ در شرایطی که افراد بیمه شده به بیماری و از کارافتادگی دچار شوند، می‌توانند روی جبران خسارت آن حساب کنند. همچنین بیمه مشاغل خانگی تامین اجتماعی در صورت فوت فرد بیمه شده، متعهد به پرداخت مستمری به بازماندگان وی است. در پایان نیز باید اشاره کرد که این بیمه حوادث ناشی از کار را هم تحت پوشش خود قرار می‌دهد و هزینه‌های درمانی و سایر خسارات را پرداخت می‌کند.
خدمات بازنشستگی
بیمه مشاغل خانگی امکان بازنشستگی را هم برای بیمه شدگان فراهم می‌کند. اولین سرویس این بیمه پرداخت مستمری بازنشستگی است که بیمه شدگان با پرداخت حق بیمه به طور منظم، می‌توانند در دوران بازنشستگی از مستمری مشخصی برخوردار شوند. به علاوه افراد می‌توانند با داشتن این بیمه برای آینده خود برنامه‌ریزی کرده و از لحاظ مالی برای دوران بازنشستگی آمادگی باشند.
ارتقای جایگاه اجتماعی و اقتصادی
داشتن این بیمه به‌گونه‌ای نمایان‌گر قانونی و رسمی بودن فعالیت افراد است و اعتبار اجتماعی مهمی برای آن‌ها به همراه دارد. بیمه مشاغل خانگی یک امکان دیگر برای بیمه شدگان به همراه دارد و آن هم دسترسی به تسهیلات و وام‌های بانکی با شرایط بهتر است. افراد با داشتن چنین بیمه‌ای می‌توانند با پشتوانه بهتری نسبت به دریافت تسهیلات بانکی اقدام کنند.
حمایت از اقتصاد خانواده
پرداخت بیمه مشاغل خانگی می‌تواند در صورت بروز مشکلات مالی، کمک بزرگی برای تامین هزینه‌های زندگی بیمه شدگان باشد. از سوی دیگر این بیمه یک انگیزه بخش بزرگ برای کار و فعالیت اقتصادی در مشاغل خانگی است و به توسعه این بخش کمک می‌کند.
در این میان این بیمه یک مزیت بزرگ دیگر دارد و آن هم توسعه مشاغل خانگی و اشتغال‌زایی و حمایت از کسب و کارهای کوچک است و به رشد و آن‌ها ایجاد اشتغال پایدار می‌انجامد. بیمه مشاغل خانگی با ارائه امنیت شغلی باعث می‌شود که افراد با خیال آسوده‌تر به کار خود بپردازند و به افزایش تولید و بهره‌وری در مشاغل خانگی کمک کنند.
فعالیت‌های مشمول بیمه مشاغل خانگی
ساز و کار این بیمه به‌گونه‌ای است که مشاغل زیادی را می‌تواند شامل شود و افراد زیادی تحت پوشش این بیمه قرار گیرند. فهرست کردن تمام این مشاغل، ضرورتی ندارد و صرفا به برخی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم؛
- صنایع دستی: ساخت زیورآلات، بافتنی و سفالگری
- تولید مواد غذایی: تهیه ترشی، مربا، کیک و شیرینی و غذا
- خیاطی و پوشاک: دوخت و تعمیر لباس، طراحی لباس
- خدمات هنری: نقاشی، خوشنویسی، عکاسی، ویدیو
- خدمات رایانه‌ای: طراحی وب سایت، برنامه‌نویسی، تولید محتوا
- ترجمه و ویراستاری: ترجمه متون، ویرایش کتاب، تهیه درسنامه
تفاوت بیمه مشاغل خانگی با سایر بیمه‌ها
بیمه مشاغل خانگی تامین اجتماعی که در اصل برای افرادی طراحی شده که به صورت مستقل و در محیط خانه یا یک مکان کوچک به فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازند، تفاوت‌های اساسی با سایر انواع بیمه‌ها دارد که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
-
- شرایط سنی: محدودیت سنی در نظر گرفته شده برای بیمه مشاغل خانگی، معمولا با سایر بیمه‌ها متفاوت است. برای دریافت این بیمه مردان باید حداکثر ۵۰ و برای بانوان ۴۵ حداکثر سال است.
- شرایط عضویت: برای عضویت در بیمه مشاغل خانگی شرایطی مثل شامل داشتن مجوز کسب و کار خانگی و پرداخت حق بیمه نیاز است. اما در سایر بیمه‌ها شرایط عضویت پیچیده‌تر بوده و شامل مواردی مثل قرارداد کار، پرداخت حقوق و دستمزد و … است.
-
- نوع فعالیت: برای این که فردی بتواند از این بیمه استفاده کند، باید زمینه فعالیت وی در لیست مشاغل خانگی مجاز قرار گرفته و به صورت مستقل انجام شود. اما در سایر بیمه‌ها، این‌طور نیست.
- محل فعالیت: فعالیتی که در قالب مشاغل خانگی طبقه‌بندی می‌شود، باید در منزل یا یک فضای کوچک انجام شود.
- نرخ حق بیمه: نرخ بیمه مشاغل خانگی معمولاً بر اساس درآمد و نوع فعالیت تعیین می‌شود و ممکن است نسبت به برخی بیمه‌های دیگر کمتر باشد. در سایر بیمه‌ها این نرخ بسته به نوع بیمه، مدت قرارداد و سایر عوامل متفاوت است.
- مدت قرارداد: در حالی که در سایر بیمه‌ها مدت قرارداد بسته به نوع بیمه و توافق طرفین متفاوت است، بیمه مشاغل خانگی معمولاً به صورت سالانه قابل تمدید است.
- سازمان بیمه‌گر: بیمه مشاغل خانگی زیر نظر سازمان تامین اجتماعی قرار دارد. اما بیمه‌های دیگر می‌توانند علاوه بر سازمان تامین اجتماعی، توسط شرکت‌های بیمه خصوصی یا صندوق‌های بیمه‌ای خاص نیز ارائه شوند.
نکته:
تامین اجتماعی نرخ‌های زیر را برای بیمه مشاغل خانگی در نظر گرفته که صاحبان کسب و کارهای خانگی می‌توانند بر اساس نیاز و شرایط خود، یکی از از طرح‌ها را انتخاب کنند:
- نرخ بیمه ۱۴٪ (۱۲٪ سهم بیمه‌گذار و ۲٪ سهم دولت)؛ شامل پوشش‌های بازنشستگی و فوت بعد از آن
- نرخ بیمه ۱۶٪ (۱۴٪ سهم بیمه‌گذار و ۲٪ سهم دولت): شامل پوشش‌های بازنشستگی و فوت قبل و بعد از آن
- نرخ بیمه ۲۰٪ (۱۸٪ سهم بیمه‌گذار و ۲٪ سهم دولت): شامل پوشش‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت
شرایط و مراحل دریافت بیمه مشاغل خانگی
کسانی که به دنبال ثبت نام بیمه مشاغل خانگی و برخورداری از پوشش‌ها و خدمات آن‌ها هستند، باید شرایط خاص این بیمه را دارا باشند.
شرایط دریافت بیمه
مشمولین این بیمه باید شرایطی را که در فهرست شده‌اند، داشته باشند؛
- افراد که درخواست پذیرش از سوی این بیمه را دارند باید عضو یک خانواده بوده و در واحد مسکونی خود مشغول به کار باشند.
- فعالیت خانواده باید مجوز قانونی داشته باشد یا حداقل غیرمجاز و غیرقانونی نباشد.
- متقاضی باید حداقل سن قانونی برای کار یعنی ۱۸ سال تمام را داشته باشد.
- داشتن تابعیت ایران یکی از شروط اصلی برای دریافت این بیمه است.
- متقاضی نباید در هیچ سازمان یا شرکتی مشغول به کار تمام‌وقت باشد.
- متقاضی باید مهارت و تخصص لازم را برای انجام کاری که انتخاب کرده است، داشته باشد.
- برای استفاده از این بیمه، افراد باید در سامانه مشاغل خانگی ثبت‌نام کرده و مجوز فعالیت دریافت کنند.
- شرایط و فضای واحد مسکونی باید با حجم تولید تناسب داشته باشد.
- کسانی که در واحد مسکونی فعالیت می‌کنند، نباید با هیچ شکایتی از سوی واحدهای مجاور و همسایگان روبرو شوند.
- فعالیت اقتصادی در داخل واحد مسکونی نباید آلودگی زیست‌محیطی، صوتی یا بصری به دنبال داشته باشد.
- محصولات تولیدشده باید در خارج از فضای تولید شده برای فروش عرضه شوند.
- در صورتی که موضوع فعالیت، ارائه خدمات است، این خدمات حتما باید تقاضا و مشتری داشته باشند.
نکته:
افراد می‌توانند بر اساس یکی از شرایط زیر، به طور همزمان در دو یا چند شغل خانگی فعالیت داشته باشند
- دستگاه اجرایی مربوطه انجام چنین کاری را تایید کند.
- مجموع ساعات کاری چند شغل خانگی به طور همزمان، از ۴۴ ساعت در هفته بیشتر نشود.
مراحل دریافت بیمه
دریافت بیمه مشاغل خانگی، مراحل مختلفی دارد که هرکدام نیازمند ارائه مدارک خاص و انجام یک سری مراحل جزئی‌تر است که در ادامه فهرست شده‌اند.
ثبت‌نام در سامانه مشاغل خانگی
- ثبت درخواست جواز
- ارائه فرم و مدارک مربوطه
- طرح توجیهی کسب و کار (تولید یا ارائه خدمات)
- ارائه مستندات تأمین سرمایه و سهم آورده افراد پشتیبان
- درخواست طرح متقاضی بیمه مشاغل خانگی در دستگاه اجرایی
تهیه و ارائه مدارک لازم
- کارت ملی و شناسنامه برای احراز هویت متقاضی
- سند مالکیت یا اجاره نامه به منظور برای اثبات محل فعالیت
- کارت پایان‌خدمت یا معافیت سربازی
- گواهی عدم سوء پیشینه
- آخرین مدرک تحصیلی متقاضی
- گواهی فعالیت از اتحادیه یا صنف مربوطه
- دریافت برگ پرداخت حق‌بیمه مشاغل خانگی
تعیین قیمت بیمه مشاغل خانگی
در تعیین قیمت بیمه مشاغل خانگی عوامل مختلفی دخیل هستند و یک نرخ ثابت برای همه افراد وجود ندارد. عواملی که در تعیین قیمت بیمه مشاغل خانگی تأثیرگذار هستند عبارتند از:
- میزان درآمد اعلام شده: هرچه درآمدی که یک فرد به عنوان یک فرد شاغل در مشاغل خانگی اعلام می‌کند بیشتر باشد، طبعا حق بیمه وی نیز بیشتر خواهد بود.
- نوع فعالیت: نوع فعالیتی که تحت عنوان مشاغل خانگی انجام می‌شود نیز می‌تواند بر میزان حق بیمه تأثیرگذار باشد. برخی مشاغل ممکن است خطرناک‌تر از مشاغل دیگر تلقی شده و در نتیجه حق بیمه بالاتری داشته باشند.
- سن و سابقه بیمه: سن و سابقه بیمه‌ای فرد متقاضی نیز از عوامل موثر بر میزان حق بیمه است. معمولاً با افزایش سن و سابقه بیمه، میزان حق بیمه نیز کاهش می‌یابد.
- انتخاب بسته‌های بیمه‌ای: سازمان تامین اجتماعی معمولاً بسته‌های بیمه‌ای مختلفی را با پوشش‌های متفاوت ارائه می‌دهد. هر فرد می‌تواند بسته به نیاز و توان مالی خود، یکی از این بسته‌ها را انتخاب کند که هر کدام نرخ حق بیمه متفاوتی دارند.
مالیات مشاغل خانگی
اولین سوالی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که آیا مشاغل خانگی هم باید مالیات پرداخت کنند؟ جواب این سوال بله است. بیشتر کسب و کارهای خانگی موظف به پرداخت این مالیات هستند؛ به عبارت دیگر تقریبا تمام کسب و کارهایی که تحت پوشش بیمه مشاغل تامین اجتماعی قرار می‌گیرند.
البته مشاغلی که درآمد بسیار پایینی دارند یا در مناطق محروم فعالیت می‌کنند، ممکن است از پرداخت مالیات معاف شوند. همچنین، برخی از مشاغل فرهنگی و هنری نیز ممکن است از معافیت‌های مالیاتی برخوردار باشند. مالیات مشاغل خانگی به دلیل ماهیت خاص این نوع کسب‌وکارها، قوانین و مقررات ساده‌تری دارند و معافیت‌های بیشتری نسبت به سایر مشاغل ارائه می‌دهند.
نحوه محاسبه مالیات مشاغل خانگی
محاسبه میزان مالیات مشاغل خانگی، بر اساس میزان درآمد و هزینه‌های کسب و کار صورت می‌گیرد. میزان این درآمد هم در زمان تکمیل اظهارنامه مالیاتی تعیین می‌شود. به طور کلی، مراحلی که باید برای محاسبه مالیات مشاغل خانگی طی شود، در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است.
تعیین درآمد مشمول مالیات
همان‌طور که در مقدمه این بخش نیز گفته شد، اولین مرحله تعیین درآمد کل کسب و کار است. در این محاسبه تمام درآمد نقدی و غیرنقدی که از فعالیت شغلی به دست می‌آید، باید در نظر گرفته شود. سپس هزینه‌های مستقیم مرتبط با کسب و کار مثل مواد اولیه، هزینه‌های تولید، اجاره، آب و برق، هزینه‌های حمل و نقل و موارد دیگر از درآمد کل کسر شده و مبلغ باقی مانده به عنوان درآمد خالص کسب و کار مبنای محاسبه مالیات در نظر گرفته می‌شود.
اعمال نرخ مالیات
مالیات مشاغل خانگی دو نرخ متفاوت دارد؛
- نرخ ثابت که به صورت درصدی از درآمد خالص تعیین شده و ممکن است هر سال تغییر کند.
- نرخ پلکانی که در برخی موارد، مبنای تعیین نرخ مالیات است و بر اساس درآمد خالص به صورت پلکانی تعیین می‌شود. به این معنی که هرچه درآمد بیشتر باشد، نرخ مالیات نیز بالاتر محاسبه می‌شود.
محاسبه مالیات
خود فرآیند محاسبه مالیات به شکل زیر انجام می‌گیرد؛
- ضرب درآمد خالص در نرخ مالیات: با ضرب درآمد خالص در نرخ مالیات، مبلغ مالیات قابل پرداخت مشخص می‌شود.
- کسر مالیات قبلی: اگر در طول سال مالیاتی، فرد بخشی از مالیات خود را به صورت پیش‌پرداخت، تسویه کرده باشد، ، این مبلغ از مالیات محاسبه شده کسر خواهد شد. پرداخت مالیات:
اظهارنامه مالیاتی
در آخرین مرحله هم پس از محاسبه مالیات، صاحب کسب و کار باید اظهارنامه مالیاتی را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد.
نکته:
در صورتی که مالیات محاسبه شده با درآمد و هزینه‌های کسب و کار متناسب داشته باشد، فرد باید آن را در زمان مقرر پرداخت کند؛ اما در صورتی عدم تناسب، فرد می‌تواند با ثبت اعتراض، درخواست محاسبه مجدد میزان مالیات خود را داشته باشد.
بیمه مشاغل خانگی، راهی برای حمایت از کسب و کارهای کوچک
کارآفرینی و ایجاد اشتغال لزوما به سرمایه‌های بزرگ و حمایت‌های وسیع نیاز ندارد. گاهی اقداماتی مثل همین بیمه، بزرگ‌ترین مشوق افراد برای راه‌اندازی کسب و کار و ایجاد اشتغال است. به عنوان مثال بسیاری از بانوان هستند که می‌توانند در منزل خود اقدام به فعالیت اقتصادی کنند. زمانی که از این افراد در قالب طرح‌هایی مثل بیمه مشاغل خانگی بانوان حمایت می‌شود، آن‌ها انگیزه لازم را برای ادامه مسیر و توسعه کسب و کار خود پیدا می‌کنند. این کار در کنار ایجاد اشتغال برای خود آن‌ها، برای دولیت نیز درآمدزا خواهد بود؛ به این ترتیب که می‌تواند از منابع به دست آمده از مالیات مشاغل خانگی استفاده کند.